Trang chủ
»
Câu hỏi thường gặp du học Hàn Quốc
»
Obangsaek – Triết lý ngũ phương sắc Hàn Quốc len lỏi trong đời sống

Obangsaek – Triết lý ngũ phương sắc Hàn Quốc len lỏi trong đời sống

Obangsaek là gì? Hàn Quốc không chỉ chinh phục mọi người trên khắp thế giới bằng phim ảnh, âm nhạc mà văn hóa đặc sắc của xứ sở kim chi cũng là một yếu tố cực kỳ thu hút sự quan tâm và tò mò của bất cứ ai. Một trong số đó là triết lý Obangsaek đã tồn tại từ rất lâu và đến nay vẫn ảnh hưởng đến lối sống của toàn thể người dân nước này. Obangsaek bao gồm 5 màu sắc xanh, đỏ, vàng, trắng và đen. Đây là những sắc màu truyền thống của Hàn Quốc, bắt nguồn từ triết lý ngũ hành. Trang trí, trang phục hay ẩm thực của người Hàn đều phải có sự xuất hiện của 5 màu sắc này.

Hãy cùng VJ Việt Nam khám phá Obangsaek – Triết lý ngũ phương sắc Hàn Quốc len lỏi trong đời sống nhé!

Mục lục bài viết

1 Obangsaek là gì?
2 Bản chất và sự liên kết giữa các màu Obangsaek
3 Ý nghĩa năm sắc màu Obangsaek
4 Dấu ấn của Obangsaek trong văn hóa Hàn Quốc
5 Gợi ý cho bạn

Obangsaek là gì?

Obangsaek – Ngũ phương sắc (오방색 | 五方色) là các sắc màu bắt nguồn từ triết lý âm dương ngũ hành (음양오행설 | 陰陽五行說) và tượng trưng cho ngũ hành (오행). Âm dương ngũ hành được xem là nguyên lý hình thành vạn vật và trật tự vũ trụ. Nguyên lý này có ảnh hưởng sâu rộng đến mọi lĩnh vực trong văn hóa lẫn đời sống của người Hàn Quốc.

Obangsaek gồm có năm màu: xanh, đỏ, vàng, trắng và đen. Đây là 5 màu đại diện cho thế giới và vận may trong văn hóa Hàn Quốc. Đây cũng là lý do tại sao 5 sắc màu Obangsaek được sử dụng trong bojagi (보자기, một loại vải bọc truyền thống của Hàn Quốc); và jeogori (저고리, phần áo ngoài của hanbok, bao phủ phần cánh tay và phần trên cơ thể).

Obangsaek cũng tượng trưng cho các vật chất: nước, lửa, cây, kim loại và đất trong ngũ hành. Đồng thời, Obangsaek còn đại diện cho sự cân bằng trong cuộc sống theo quan niệm của người Hàn.

Bên cạnh đó, mỗi một màu Obangsaek đều đại diện cho một phương hướng nhất định. Điều này lý giải cho việc chữ “phương” (방 | 方) xuất hiện trong cụm từ Obangsaek. Các màu xanh, đỏ, vàng, trắng, đen trong Obangsaek lần lượt đại diện cho các hướng đông, nam, trung tâm, tây và bắc.

Obangsaek – Ngũ phương sắc (오방색 | 五方色) là các sắc màu bắt nguồn từ triết lý âm dương ngũ hành

Bản chất và sự liên kết giữa các màu Obangsaek

Obangsaek tương ứng với các vật chất trong ngũ hành và giữa chúng có tính chất tương sinh. Cụ thể, trong triết lý Obangsaek, màu xanh có nghĩa là gỗ, màu đỏ là lửa, màu vàng là đất, màu trắng là sắt, và màu đen là nước. Khi gỗ bị đốt cháy sẽ sinh ra lửa, đất (tro) hình thành nơi ngọn lửa bị cháy kết tụ thành kim loại. Từ đó nước hình thành từ kim loại lạnh và sinh ra cũng như nuôi dưỡng cây cối. Dùng kim loại để đốn chặt cây, cây bén rễ và ăn sâu vào đất, đất ngăn nước chảy, nước dập lửa, lửa làm tan chảy sắt.

Bản chất và sự liên kết giữa các màu Obangsaek

Trên cơ sở 5 màu Obangsaek, các màu trung gian khác được hình thành từ sự pha trộn của 5 màu cơ bản này được gọi là Obanggansaek (오방간색 | 五方間色). Obangsaek tượng trưng cho dương (양) và Obanggansaek tượng trưng cho âm (음) trong triết lý âm dương ngũ hành của văn hóa Hàn Quốc. Cũng theo triết lý này, các màu thuộc Obanggansaek chỉ các mối quan hệ tương sinh tương khắc giữa các thành tố mộc, thổ, hoả, kim, thủy.

Ý nghĩa năm sắc màu Obangsaek

1. Thanh (靑) – Màu xanh lam (파란색)

Trong văn hóa Hàn Quốc, đây là sắc màu đại diện cho:

Mùa xuân (봄) trong bốn mùa của thì tiết.
Nguyên tố Mộc (목) | Gỗ (나무), hướng Đông trong ngũ hành.
Nhân (인 | 仁): Lòng yêu thương đối với muôn loài vạn vật trong ngũ thường.
Lá gan (간장) trong ngũ tạng của cơ thể.
Vị chua (신맛) trong ẩm thực.
Niềm vui (기쁨) trong cuộc sống.
Thanh Long / Rồng xanh (청룡): Thần canh giữ hướng đông là linh vật đại diện.

Màu xanh lam là màu của núi, là nơi cây cối tụ họp. Trong Obangsaek, màu xanh lam tượng trưng cho tuổi trẻ và tinh thần dám nghĩ dám làm của những người trẻ. Màu xanh lam cũng đại diện cho sự sáng tạo, sự bất tử, sự sống, tái sinh và hy vọng. Đây là màu được yêu thích nhất trong dân gian kể từ triều đại Joseon. Trong thời hiện đại, màu xanh lam được dùng để thể hiện sự hòa bình, tin tưởng, khao khát, dũng cảm và chân lý.

2. Xích (赤) – Màu đỏ (빨간색)

Trong văn hóa Hàn Quốc, đây là sắc màu đại diện cho:

Mùa hạ (여름) trong bốn mùa của thì tiết.
Nguyên tố Hoả (화) | Lửa (불), hướng Nam trong ngũ hành.
Lễ (예 | 禮): Sự tôn trọng, hòa nhã trong khi cư xử với mọi người trong ngũ thường.
Trái tim (심장) trong ngũ tạng của cơ thể.
Vị đắng (쓴맛) trong ẩm thực.
Sự vui vẻ (즐거음) trong cuộc sống.
Chu tước / Phượng hoàng (주작): Thần canh giữ hướng nam là linh vật đại diện.

Màu đỏ là màu của lửa, tượng trưng cho sức mạnh sinh khí như bảo vệ sự sống, dương khí dồi dào, vạn sự như ý. Vì có năng lượng mạnh nhất nên màu đỏ còn mang sức mạnh xua đuổi ma quỷ. Đây được xem như là một trong những ý nghĩa huyền diệu của tín ngưỡng dân gian Hàn Quốc. Cũng vì lý do này, màu đỏ chủ yếu được sử dụng cho trang phục của hoàng gia Triều Tiên.

Người Hàn xưa quan niệm rằng ăn cháo đậu đỏ vào ngày đông chí sẽ tránh được điều không may. Bởi vì màu đỏ của đậu đỏ được cho là có tác dụng xua đuổi ma quỷ. Từ thuở xa xưa, tại bán đảo Hàn đã có tục phơi khô dây tiêu đỏ trong sân nhà để bảo vệ gia đình khỏi vận xui.

Trong văn óa Hàn Quốc cũng có một điều cấm kỵ liên quan đến màu đỏ. Đó là không dùng mực màu đỏ để viết tên. Người Hàn quan niệm rằng khi tên được viết bằng màu đỏ thì người được viết tên sẽ gặp chuyện không may thậm chí là ảnh hưởng đến sinh mệnh.

3. Hoàng (黃) – Màu vàng (노란색)

Trong văn hoá Hàn Quốc, đây là sắc màu đại diện cho:

Bốn mùa trong thì tiết.
Nguyên tố Thổ (토) | Đất (흙), hướng trung tâm trong ngũ hành.
Tín (신 | 信): Giữ đúng lời, đáng tin cậy, trong ngũ thường.
Lá lách (비장) trong ngũ tạng của cơ thể.
Vị ngọt (단맛) trong ẩm thực.
Sự tham vọng (욕심) trong cuộc sống.
Hoàng long / Rồng vàng (황룡): Thần canh giữ trung tâm là linh vật đại diện.

Màu vàng tượng trưng cho trung tâm của ngũ hành, chúng tượng trưng cho tham vọng với nguồn năng lượng đến từ đất. Màu vàng cũng được tôn thờ như nguồn gốc của mọi màu sắc, là màu cao quý nhất ở Obangsaek.

Trong văn hóa Trung Quốc (trung tâm văn hóa ảnh hưởng đến mọi nền văn hóa), màu vàng được coi là màu của Con Trời (천자 | 天子). Điều này tuân theo triết lý sâu sắc của Trung Quốc rằng hoàng đế là trung tâm của vũ trụ.

Sở dĩ các vị hoàng đế của Trung Quốc mặc áo vàng và sống trong cung điện lợp ngói vàng cũng bắt nguồn từ đây. Trong triều đại Joseon, vua và hoàng gia Joseon không mặc quần áo màu vàng và màu vàng bị cấm mặc bởi dân thường.

4. Bạch (白) – Màu trắng (흰색)

Trong văn hóa Hàn Quốc, đây là sắc màu đại diện cho:

Mùa thu trong bốn mùa của thì tiết.
Nguyên tố Kim (금) | Kim loại (쇠), hướng Tây trong ngũ hành.
Nghĩa (의 | 義): Cư xử với mọi người công bình theo lẽ phải trong ngũ thường.
Phổi (폐자) trong ngũ tạng của cơ thể.
Vị cay (매운맛) trong ẩm thực.
Sự phẫn nộ (분노) trong cuộc sống.
Bạch hổ / Hổ trắng (백호): Thần canh giữ hướng tây là linh vật đại diện.

Các kim loại có màu sắc khác nhau tùy thuộc vào loại. Nhưng hầu hết đều tỏa sáng gam trắng khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Do đó, màu trắng là màu của kim loại.

Người Hàn Quốc xưa cho rằng màu trắng là màu của tự nhiên. Là màu đến từ thiên nhiên và hòa quyện với thiên nhiên. Màu trắng trong văn hóa Hàn Quốc còn tượng trưng cho sự trong trắng.

Màu trắng là màu được người Hàn Quốc yêu thích và sử dụng nhiều nhất để làm trang phục. Vì vậy, người dân Hàn Quốc còn được gọi là “dân tộc áo trắng (백의 민족)”.

Có một câu hỏi được đặt ra là tại sao lại đặt tên của người Triều Tiên là “quốc gia áo trắng”. Khi Triều Tiên nằm ở phía đông của Trung Quốc – màu của biểu tượng phải là màu xanh lam. Và đây là câu trả lời: “Vì đất nước Hàn Quốc ở phía đông nên không mặc áo sơ mi trắng là tượng trưng cho hướng Tây, và ngược lại là sự cân bằng âm dương?”

Vì màu trắng còn tượng trưng cho màu áo tang (소복). Nên màu trắng được coi là màu cấm kỵ. Tuyệt đối không được dùng trong cung đình Triều Tiên.

Người Hàn Quốc xưa cho rằng màu trắng là màu của tự nhiên, là màu đến từ thiên nhiên và hòa quyện với thiên nhiên. Màu trắng trong văn hóa Hàn Quốc còn tượng trưng cho sự trong trắng.

5. Hắc (黑) – Màu đen (검은색)

Mùa đông trong bốn mùa của thì tiết.
Nguyên tố Thuỷ (수)/nước (물), hướng Bắc trong ngũ hành.
Trí (지 – 知): Sự thông biết lý lẽ, phân biệt thiện ác, đúng sai, theo ngũ thường.
Thận (신장) trong ngũ tạng của cơ thể.
Vị mặn (짠맛) trong ẩm thực.
Nỗi buồn (슬품) trong cuộc sống.
Huyền Vũ (현무) – thần canh giữ hướng bắc là linh vật đại diện.

Màu đen là màu của độ sâu nơi nước thấm qua. Khi nước thấm xuống đất và đi sâu vào lòng đất, không có ánh sáng mặt trời thì chuyển sang màu đen. Vì vậy màu đen là màu của nước. Màu đen còn tượng trưng cho mùa đông. Điều này có nghĩa là màu đen tượng trưng cho sự tái sinh và là giai đoạn chuẩn bị cho mùa xuân. Đồng thời, màu đen còn có nghĩa là sự trôi chảy và thay đổi của vạn vật.

Màu đen cũng được liên kết với thế giới của cái chết. Màu đen cũng thể hiện cho nhân phẩm, quy tắc và sự cao trọng trong xã hội. Vào triều đại Goryeo, màu đen là màu của giới quý tộc. Đến cuối triều đại Joseon, màu đen được dùng làm màu mũ cho các quan chức cao cấp, thể hiện sự trang trọng dành cho các quan. Đến thời kỳ sau này, màu đen cũng được sử dụng là màu của đồng phục học sinh nhằm thể hiện tính quy tắc, quy củ trong xã hội.

Dấu ấn của Obangsaek trong văn hóa Hàn Quốc

1. Văn hóa ẩm thực

Điểm quan trọng nhất của triết lý ngũ sắc trong ẩm thực Hàn không chỉ đẹp mắt và ngon miệng mà là tốt cho sức khỏe.

Màu đen thường bao gồm các thực phẩm đậu đen, vừng đen, gạo đen, rong biển, mộc nhĩ… và thực phẩm màu đen có tác dụng làm dịu tâm trí, đồng thời cũng tốt cho thận và bàng quang.
Màu đỏ bao gồm các thực phẩm như ớt đỏ, tiêu đỏ, gạo đỏ… có tác dụng bổ huyết, thúc đẩy lưu thông máu tốt hơn
Màu xanh thường là dưa chuột, hành lá, cần tây, rau xanh… rất có ích cho tim, đồng thời kích hoạt gan và ruột hoạt động.
Màu trắng bao gồm khoai tây, hành tây, tỏi, củ cải trắng, giá… là những thực phẩm màu trắng tốt cho phổi và cơ quan hô hấp.
Màu vàng thường là bí ngô, khoai lang, đậu tương, trứng… giúp tuyến tụy, dạ dày hoạt động ổn định và kích thích thèm ăn.

Theo giải thích của y học hiện đại thì lý giải trên hoàn toàn có căn cứ bởi một khi bạn ăn đủ 5 màu trong bữa ăn. Tức là bạn đang bổ sung đa dạng các dưỡng chất nên chắc chắn sức khỏe sẽ được cải thiện tốt hơn.

Bibimbap (비빔밥)

Bibimbap (Cơm trộn) là món ăn truyền thống của ẩm thực Hàn Quốc. Món ăn này bao gồm cơm trắng, các loại rau và thịt. Bibimbap được chú ý trước hết bởi nghệ thuật pha trộn màu sắc Obangsaek:

Màu xanh của các loại rau
Màu đỏ từ tương ớt và cà rốt
Màu vàng của trứng
Màu trắng của cơm và giá đỗ
Màu đen từ nấm và rong biển

Sự pha trộn này đã tạo ra nét đặc trưng riêng cho món ăn. Khi dùng, tất cả các nguyên liệu được trộn đều vào nhau. Điều này thể hiện sự hòa quyện và kết hợp trong triết lý Obangsaek.

Bibimbap (Cơm trộn) là món ăn truyền thống của ẩm thực Hàn Quốc

Kimbap (김밥)

Kimbap (Cơm cuộn) là món ăn truyền thống trong ẩm thực Hàn Quốc. Món ăn này cũng thể hiện hết sức rõ ràng các màu sắc và sự kết hợp của triết lý Obangsaek trong ẩm thực. Chỉ cần nhìn vào một lát cắt nhỏ của cuộn cơm, dễ dàng có thể nhận thấy màu xanh của rau, màu đỏ của cà rốt và thịt, màu vàng của trứng và củ cải ngâm, màu trắng của cơm và màu đen của lá rong biển.

Kimbap (Cơm cuộn) là món ăn truyền thống trong ẩm thực Hàn Quốc

Gujeolpan (구절판) – Nem cuốn cửu vị

Gujeolpan được bày trí trong một khay gỗ có 9 phần hình bát giác, gồm 1 phần ở trung tâm và 8 phần xung quanh. Nguyên liệu của Gujeolpan rất đa dạng và có thể được biến hóa, thay đổi theo từng mùa trong năm. Dù linh hoạt thay đổi nhưng các loại nguyên liệu xuất hiện trên khay luôn đảm bảo có đầy đủ 5 màu: trắng, đen, đỏ, vàng, xanh.

Gujeolpan được bày trí trong một khay gỗ có 9 phần hình bát giác

Japchae (잡채)

Khi nhìn vào món Japchae hay miến trộn, không khó để nhận ra hình ảnh của triết lý Obangsaek. Hình ảnh các nguyên liệu đều phản ánh rõ ràng Obangsaek trong món ăn này: rau tượng trưng cho màu xanh, cà rốt tượng trưng cho màu đỏ, trứng tượng trưng cho màu vàng, miến tượng trưng cho màu trắng và nấm tượng trưng cho màu đen.

Khi nhìn vào món Japchae hay miến trộn, không khó để nhận ra hình ảnh của triết lý Obangsaek

Ngoài văn hóa ẩm thực, Obangsaek cũng có những ảnh hưởng nhất định đến kiến trúc, văn hóa mặc truyền thống của người dân Hàn Quốc.

2. Về kiến trúc nghệ thuật

Obangsaek được ứng dụng trong kiến trúc nghệ thuật Hàn Quốc như nghệ thuật thêu Jasu, nghệ thuật trang trí kiến trúc gỗ Dangcheong,…Những công trình này đều được thể hiện rất rõ triết lý.

Obangsaek trong nghệ thuật trang trí kiến trúc gỗ Dangcheong

Nghệ thuật thêu Jasu – Du học Hàn Quốc VJ

3. Về văn hóa trang phục truyền thống

Bên cạnh những phương diện trên, ngũ phương sắc còn được người Hàn Quốc ứng dụng vào trang phục. Mọi trang phục của người Hàn đều được kết hợp rất tinh tế giữa 5 màu xanh, vàng, đỏ , trắng, đen.

Mọi trang phục của người Hàn đều được kết hợp rất tinh tế giữa 5 màu xanh, vàng, đỏ , trắng, đen.

Có thể kể đến trang phục của các học giả thời Joseon màu trắng hay trang phục truyền thống của các vị vua có màu đỏ.

Hiện nay, người Hàn Quốc vẫn lưu giữ, phát huy những giá trị cũng như ảnh hưởng tốt đẹp của triết lý Obangsaek trong mọi lĩnh vực của cuộc sống. Có thể nói rằng, Obangsaek chính là biểu tượng của văn hóa truyền thống Hàn Quốc.

Gợi ý cho bạn

CÔNG TY CỔ PHẦN TƯ VẤN DU HỌC VÀ THƯƠNG MẠI VJ

Địa chỉ: T4-BT1-L4 Khu đô thị Intracom1, P. Trung Văn, Q. Nam Từ Liêm, TP. Hà Nội
Trung tâm đào tạo: T19-BT1-L4 Khu đô thị Intracom1, P. Trung Văn, Q. Nam Từ Liêm, TP. Hà Nội
Chi nhánh HCM: Số 43 đường Tiền Lân 14, Bà Điểm, Hooc Môn, TP HCM
Phone: 092.405.2222
Mail: mkt.vjvietnam@gmail.com
Website: https://vjvietnam.com.vn/